جوامع چگونه می آموزند که تا ده بشمارند؟

در برخی از فرهنگ های بدوی، شمارش به سادگی گفتن یک، دو و سه می باشد چون در همین جا متوقف می شود. در زبان آن ها کلمه ای برای اعداد بالاتر وجود ندارد. و در عوض به سادگی از کلمات جایگزینی مانند "خیلی" استفاده می کنند. با گذر زمان اما برخی جوامع به اعداد بالاتر دست یافتند، کاری که زبان های مهمی که امروز در زمین استفاده می شوند، مدت ها پیش آن را انجام دادند.

اکنون مطالعه ای جدید روی یک گروه از زبان های استرالیایی نشان می دهد که چگونه زبان ها اعداد بالاتر را بدست می آورند و یا گاهی از دست می دهند و اینکه چگونه برخی از زبان ها بدون داشتن این اعداد، هزاران سال دوام آورده اند.
برای برخی فرهنگ ها اعداد بزرگ معنی ندارند. خانم اپس (Patience Epps) زبان شناس دانشگاه آستین تگزاس میگوید، برای نمونه میتوانیم چوپانی را در نظر بگیرید که تعداد درست گوسفندان خود را نه با شمارش تک تک آن ها، بلکه با توجه به حرکت و فرم کلی گله خود تشخیص می دهد که ممکن است برای مردمی از فرهنگ دیگر عجیب به نظر برسد.
او می گوید بارها با این سوال آمریکایی های سخت باور مواجه شده: چگونه چنین مردمی، بعنوان مثال تعداد فرزندان خود را می دانند؟
او این پرسش را از قبایل آمازونی ای که با آن ها کار می کند، مطرح کرده و می گوید: آن ها جوری به من نگاه می کردند که انگار سوال خیلی عجیبی پرسیده ام، آن ها اسامی را لیست می کنند و با انگشت برمیشمارند ولی به دنبال کمیت در ذهنشان نیستند.
البته هنگامی که جامعه ای به اندازه کافی رشد یافته و پیچیده می شود که به شمارش های بیشتر مفهومی و انتزاعی نیاز داشته باشد، اعداد بزرگ لازم هستند. خانم اپس می گوید، زبان قبیله های منطقه آمازون، هنگامی که با گروهی که یکدیگر را نمی شناسند یا به هم اعتماد ندارند، قصد تبادل کالا دارند و به پیگیری معامله به صورت دقیق و از نزدیک نیازمند هستند، اعداد را اضافه یا تولید می کنند. اتفاقی مشابه این میبایست در زبان های آشنا برای ما، چندین هزاره پیش رخ داده باشد.
بررسی اینکه زبان هایی دارای اعداد کم، چگونه آن ها را اضافه یا کم میکنند، می تواند بینشی بدهد که چگومه بشر، سیستم های شمارشی را ایجاد کرده است.
اما کشف الگوهای این تکامل فرهنگی نیازمند اطلاعاتی از زبان های متعدد مرتبط با سیستم اعداد کوچک در یک بازه زمانی طولانی است.
وارد خانواده زبان پاما-نیونگان (Pama-Nyungan) می شویم که در اکثر نواحی استرالیا گسترده شده است. این خانواده دارای 300 زبان است که در حال حاضر توسط 25000 نفر صحبت می شود، گرچه در گذشته این تعداد به حدود دو میلیون نفر می رسید. اکثر این زبان ها دارای سیستم اعدادی هستند که در عدد 5 متوقف می شود.
زبان شناس تاریخی دانشگاه ییل، خانم باورن ( Claire Bowern) به همراه کارشناس و پژوهشگر کوین ژو (Kevin Zhou) اطلاعات تاریخی و مربوط به حال حاضر درباره این زبان را جمع آوری کرده اند، البته تعدادی از این زبان ها دیگر مورد استفاده نبوده و با آن ها صحبت نمی شود.
خانم باورن با کمک گرفتن از یک روش تکاملی بیولوژیکی، چگونگی پدیدار شدن اعداد در طی 6500 سال را در این خانواده زبان، بازسازی کرد تا بررسی کند که چگونه زبان های پاما–نیونگان با یکدیگر در ارتباط بودند و اینکه چگونه اعداد در گذر زمان تغییر کرده اند.
پژوهشگران اطلاعات را به یک مدل رایانه ای وارد و سپس شبیه ترین درخت خانوادگی سیستم اعداد زبان ها را تولید کرده و بررسی کردند که چگونه این سیستم ها در این درخت، اعداد را اضافه کرده و یا از دست داده اند.
این تیم پژوهشی در شماره این ماه ]مجله[ proceedings of the royal society گزارش کرده اند که، حد بالای این سیستم های شمارش و اعداد استرالیایی اغلب در گستره ی سه، چهار و پنج قرار می گیرد و در طول زمان حتی سیستم های عددی کوچک گاهی یک یا دو عدد را از دست می دهند، اما اصولا و عمدتا اعداد را یکی پس از دیگری به دست می آورند.
در کمال تعجب این سیستم ها (زبان ها) تمایل دارند که اعداد را به صورت دسته ای بدست آورند. بطور مثال از عدد 5 به عدد 10 یا 20 جهش می کنند. عدد پنج اغلب عدد اوج و پرش بوده است. هنگامی که یک سیستم به عدد پنج برسد احتمالا به اعداد بیشتری و حداکثر تا 20 می رسد. بعنوان یک نتیجه، سیستم های عددی منتهی به پنج در زبان های پاما–نیونگان کمیابند.
خانم باورن اشاره می کند "ترجیح استفاده از انگشتان دست و پا برای شمارش واقعا تعجب آور است. "
اضافه کردن یا از دست دادن عدد 4، پرتکرارترین تغییر بوده است، کلمات مربوط به عدد "چهار" اغلب از کلماتی مربوط به عدد "دو" مشتق می شده اند، نه با ساختن یا استفاده از کلمه ای جدید که به معنی "چهار" باشد که نشان می دهد چگونه سیستم های عددی پدیدار شده اند.
باورن معتقد است که اعداد به دلایل استفاده های عملی به صورت خوشه ای، اضافه می شده اند. اگر شما نیاز دارید که بیشتر از پنج بشمارید، احتمالا نیاز دارید که از هفت و هشت هم بالاتر بروید. او فکر می کند که شاید یک جابجایی شناختی و مفهموی درباره ی عدد 5 روی می دهد، هنگامی که شما سیستم اعداد را به بیش از 5 تعمیم دهید، تعمیم دادن به یک سیستم نامحدود آسان تر خواهد بود.
آقای برایان جوزف (Brian Joseph) زبان شناس دانشگاه ایالتی اوهایو، کولومبوس، میگوید: "این گونه زبان شناسی تاریخی با استفاده از روش های محاسباتی است، که این حد از اطمینان را به من می دهد " او همچنین می افزاید: بسیاری از غیر زبانشناسان از این اصول و روش را برای اطلاعاتی که به نظر می رسد کنترل یا شناختی از آن ندارند، استفاده می کنند."
آقای راسل گری (Russel gray) از دانشگاه اوکلند زلاندنو و مدیر موسسه ماکس پلانک برای تاریخ انسانی در آلمان، نیز اینطور تایید می کند که: این جمع بندی به نظر من مناسب است" وی می گوید: "این به ما یادآوری می کند که تکامل فرهنگی، همیشه به تدریج روی نمی دهد "