خانه

نظریه های جهانی

علوم پایه

قوانین تناوبی مندلیف

خواص عناصر توابعی تناوبی از وزن اتمی آن‏هایند. اتم‏ها را صرفاً بر حسب وزن اتمی‏شان (که اکنون جرم اتمی نسبی خوانده می‏شوند) مرتب کنید، در این صورت بر حسب خواص‏شان نیز آراسته می‏شوند. این آرایش عناصر را جدول تناوبی می‏گویند.

در جدول تناوبی امروزی، عناصر دیگر بر حسب وزن اتمی‏شان آراسته نمی‏شوند، بلکه بر حسب کمیتی بسیار اساسی‏تر، یعنی «عدد اتمی»، مرتب شده‏اند. عدد اتمی هر عنصر تعداد پروتون‏ها در هستۀ یکی از اتم‏های آن است، تعداد نوترون‏ها که در هستۀ یکی از اتم‏های آن است، تعداد نوترون‏ها که در وزن اتمی سهیم‏اند نادیده گرفته می‏شود. قانون تناوبی امروزی از این قرار است: خواص عناصر توابعی تناوبی از عددهای اتمی آن‏هاست.
«آری مندلیف دو زن دارد، ولی من فقط یک مندلیف دارم». این بود پاسخ الکسندر دوم تزار روسیه هنگامی که کسی به او گفت که مندلیف با دومین زن خود ازدواج کرده در حالی که از نظر قانونی زن اول خود را طلاق نداده است. در سال 1869 همان «فقط یک » مندلیف در سن 36 سالگی جدول بی‏نظیری از 61 عنصر را که تا آن زمان شناخته شده بود منتشر و پیش‏بینی کرد که چند عنصر کشف نشده جای خالی را در این جدول پر کرد که چند عنصر کشف نشده جای خالی را در این جدول پر خواهد کرد. او با اطمینان نوشت: «پیش‏بینی خواص این عناصر ناشناخته میسر و ممکن است.»
پیش‏بینی او بر مبنای خواص عناصر اطراف جاهای خالی در این جدول استوار بود. او حتی آن‏ها را نام گذاری کرد ـ اکا ـ آلومینیم، اکا ـ بور، و اکا ـ سیلیسیم (اکا در سانسکریت پیشوندی یه معنای یک است.) تا سال 1886 پیش‏بینی‏های فوق العادۀ او با کشف گالیم، اسکاندیم و ژرمانیم تحقق یافت؛ و آنها از خواصی که مندلیف پیش‏بینی کرده بود برخوردار بودند. مندلیف ناگهان به معتبر‏ترین شیمیدان جهان تبدیل شد. تعجبی ندارد که تزار روسیه انقدر برایش احترام قایل بود.
قانون تناوبی مندلیف ـ مفیدترین مفهوم در علم شیمی ـ نقطۀ آغاز جستجو برای عناصر جدید بود. تا سال 1925، شیمیدان‏ها با موفقیت تمام عناصری را که فکر می‏کردند در طبیعت وجود دارد شناسایی کرده بودند اولین عنصر مصنوعی، یعنی نپتونیوم، در سال 1940 تهیه شد. از آن زمان تاکنون عناصر بسیار زیادی کشف شده‏اند.
عنصر مندلیوم، که در سال 1955 ساخته شد، خاطره شیمیدانی را که شیمیدان‏های دیگر را به راه کشف عناصر ناشناخته ‏انداخت ابدی می‏کند، و هیچ کلاس درس شیمی بدون جدول مندلیف کامل نیست.

گروه 8	گروه 7	گروه 6	گروه 5	گروه 4	گروه 3	گروه 2	گروه 1	دوره
							H=1	1
	F=19	O=16	N=14	C=12	B=11	Be=9.4	Li=7	2
	CI=35.5	S=32	P=31	Si=28	Al=27.3	Mg=24	Na=23	3
Fe=56 Ca=59	Mn=59	Cr=52	V=51	Ti=48	?=44	Ca=40	K=39	4
Ni=59 Cu=63