خانه

نظریه پردازان

گفتگو با نظریه پردازان

گفتگو با دیوید بلور

دیوید بلور استاد مطالعات علم دانشکدۀ علوم اجتماعی و سیاسی دانشگاه ادینبرو (اسکاتلند) و مدیر سابق واحد مطالعات علم در این دانشگاه است.

از ایشان پرسیدیم: نظریه چیست و چطور به وجود می آید؟

برخی نظریه ها در پی تئوری های قبلی بوجود می آیند و از تئوری هایی که از قبل آمده اند نتیجه می شوند، و برخی اینگونه نیستند. بهترین منبع در اینجا کتاب معروف توماس کوهن تحت عنوان "ساختار انقلاب های علمی" است. او بین اثری که او آن را "علم نرمال" می نامد و "علم انقلابی" تمایز قائل است. پیوستگی یک مولفۀ اولین و ناپیوستگی یک مولفه برای دومین [نوع] است. امیدوارم این به شما کمک کرده باشد در مورد یافتن پاسخ سئوالی که شما را علاقمند ساخته است.

با بهترین آرزوها برای موفقیت در کارتان
دیوید بلور

کتاب معرفی شده به بنیاد بین المللی تئوریها و دکترین ها در مکاتبه با دیوید بلور:

کتاب the structure of scientific revolutions در اصل به صورت یک مقاله در International Encyclopedia of Unified Science چاپ شده بود. در این مقاله کوهن بحث می کند که علم از طریق انباشته شدن خطی دانش جدید پیشرفت نمی کند، بلکه دستخوش تحولات(انقلابهای) دوره ای است که با عنوان شیفت هنجار (Paradigm Shift) شناخته می شود که در آن طبیعت تحقیق علمی در یک رشتۀ خاص به تندی دگرگون می شود. در کل، علم به سه مرحلۀ جداگانه تقسیم می شود. پیش علم (Prescience) که با نداشتن یک پارادایم مرکزی، در ابتدا می آید. زمانیکه دانشمندان تلاش می کنند پارادایم مرکزی را توسط حل معما بزرگ کنند، این توسط علم نرمال (normal science) پیروی می شود. بنابراین شکست یک نتیجه در انطباق با یک پارادایم مانند تکذیب پارادایم دیده نمی شود، بلکه به عنوان اشتباه تحقیق در نظر گرفته می شود، که این بر ضد ملاک تکذیب پذیری پوپر است. وقتی نتایج نامتعارف شکل می گیرند، علم به یک نقطۀ بحران می رسد، که نتایج قبلی را در طول نتایج نامتعارف و در یک چهارچوب استنتاج می کند. در آن نقطه یک پارادایم جدید مقبول واقع می شود. به این اصطلاحاً می گویند علم انقلابی.
....
دفاعی که کوهن از نظریاتش دارد در مقاله ای تحت عنوان «واقع بینی، قضاوت ارزش، و انتخاب تئوری» ارائه شده است. در این مقاله او 5 معیار که انتخاب تئوری را مشخص می کند، ارائه می دهد:
1.   دقت- به طور عینی و تجربی
2.   سازگاری(پایداری)- دروناً پایدار، و بیروناً سازگار با سایر تئوری ها
3.   وسعت دامنه- پیامدهای یک تئوری باید فراتر از آنچه در ابتدا تئوری برای توضیح دادنشان طرح شده گسترش یابد
4.   سادگی- ساده ترین توضیح
5.   پر ثمر- یک تئوری باید پدیده های جدید یا روابط جدید بین پدیدها را آشکار کند

در ادامه او در کتاب خود دقیق و قطعی نبودن این معیارها در عمل را نشان می دهد و با توجه به آن فرد دانشمند (ارائه دهنده نظریه) نسبی هستند.
....
Ref: http://en.wikipedia.org/wiki/Thomas_Kuhn

آثار ارزشمند دیوید بلور:
دانش و تصورات اجتماعی (1976)- چاپ دوم انتشارات دانشگاه شیکاگو 1991
ویتگنشتاین: یک تئوری اجتماعی دانش (1983)
ویتگنشتاین، قوانین و موسسات (1997)
جامعه شناسی دانش علمی Handbook of Epistemology (2004)